Zillion : Larger Than Life?

Het bijzondere verhaal van de legendarische nachtclub Zillion heeft dit najaar z’n weg gevonden naar het witte doek. De film van regisseur Robin Pront trekt indrukwekkende bezoekersaantallen naar de Belgische zalen en zorgt voor een hernieuwde aandacht voor trance muziek, het melodieuze dance genre die tijdens de kort maar krachtige levensduur van Zillion als een fonkelende laser door ons land scheen. Een podcast van Studio Brussel roept Zillion uit tot de de langste en extravagantse nachten die de clubscene ooit heeft gekend. Feit of fictie? In deze tekst schetst Rave Little Belgium enkele verhalen en kanttekeningen die de moeite waard zijn om te vermelden als we het over Zillion hebben.

De film Zillion toont een twee uur en achttien minuten durende reis door het geschifte universum van ondernemer Frank Verstraeten, de man die even beroemd werd als zijn beruchte club. Zijn discotheek ging open in 1997 en sloot vier jaar later alweer, een peulschil in vergelijking met andere Belgische clubs zoals Fuse (in 2024 dertig lentes jong), La Rocca (bestond meer dan dertig jaar tot het eerder dit jaar door een brand werd verwoest) of Carré. Die laatste wordt in de film als een aftandse concurrent van de blinkende Zillion afgebeeld, maar trekt al sinds 1991 en tot de dag van vandaag veel volk naar een gerecycleerd Expo ‘58 paviljoen op de A12. Maar over Carré werd (vooralsnog) geen film gemaakt. Die eer valt Zillion en Verstraeten te beurt omdat ze iets nieuws deden, heel veel lef hadden en het lekker bont maakten. De club wordt vandaag in berichtgeving vaak vernoemd als futuristisch of de voorloper van een totale clubervaring, waar oren, ogen en andere zintuigen geprikkeld worden via allerlei technologische en performatieve ingrepen. Maar klopt dat ook echt, waren ze de eerste? Of eerder een logisch vervolg van een reeks technologische ontwikkelingen die ongetwijfeld door iemand zouden worden opgepikt. Er bestonden toch al megadiscotheken, zoals Boccaccio in Destelbergen en Dockside in Hasselt? Het is meer onderzoek waard. Vandaag wordt Zillion vergeleken met discotheek Versuz1 in Hasselt, niet toevallig de club van Verstraetens toenmalige rechterhand Yves Smolders. Of met Tommorowland, het wereldberoemde festival en totaalspektakel dat ontstond in het brein van de Antwerpse broers Beers. Ook de erfenis van Zillion verdient een breder kader. Rave Little Belgium gaat de uitdaging aan. Een bizarre cocktail van extravagantie, opschepperij, subversiviteit, erotiek en pornografie, belastingontduiking, mannelijke toxiciteit en foute keuzes maakten van Zillion een accident waiting to happen met een ideaal narratief voor een filmscenario. In het uitstekende boek ‘How Not To Run A Club’ schetst Peter Hook, bassist en oprichter van de Britse band New Order, hoe de band zijn financiële opbrengsten verbraste door die rechtstreeks te injecteren in hun eigen nachtclub Hacienda in Manchester. Met de nodige dosis zelfspot leest het boek als een trein. Ook de film Zillion legt een redelijk pijnlijke waarheid bloot en kan met dezelfde titel benoemd worden. Maar er dient voorzichtig omgegaan te worden met een soorten heldenstatus voor Verstraeten of diens kompaan Dennis Black Magic, die een aantal strafbare feiten op hun kerfstok hebben. Het is goed dat er met een kritische blik naar het verleden wordt gekeken, zoals onder andere filmjournalist Ruben Aerts2 en columnist Tom Naegels3 in De Standaard doen. Waarom wordt er vandaag zo gedweept met die woelige jaren rond de eeuwwisseling? Naast een sappig plot dat nostalgisch doet verlangen, is er uiteraard de muziek. Frank Verstraeten zelf had een duidelijk visie over het geluid van zijn discotheek, zo leren we in de uitstekende Zillion podcast van Rik De Bruycker4 voor Studio Brussel. Verstraeten sprak er zijn dj’s op aan, getuigen Wout van Dessel en Dave Lambert, die weinig andere keuze hadden dan te doen wat de baas hen opdroeg. Het was al trance muziek wat toen de klok sloeg, een opwindend melodieus muziekgenre ergens tussen house en techno dat in de jaren negentig een steile opmars had gekend en toen big in Belgium was. Het zijn die momenten tijdens de film, wanneer een epische break of een loeiharde beat de kijker terug katapulteren naar die opwindende tijd, die goesting geven om nadien een flinke stap in de wereld te zetten. Of de kijker trance muziek ooit zelf heeft meegemaakt op een dansvloer is weinig relevant. Daarvoor is het genre net als Zillion larger than life. De Nederlandse auteur Arjan Rietveld schreef er het boek ‘Hypnotised: A Journey Through Trance Music (1990-2005)’ 5 over en in een overzichtelijk artikel voor Beatport geeft hij alvast een korte introductie. Ook de rol van het Antwerpse label Bonzai wordt er vermeld, met een plaatsje voor de Belgische oerklassieker ‘Universal Nation’ van Push. Zillion was trance, met een vleugje eurodance. Dat laatste was het opgewekte Europese antwoord op de house- en technotracks die uit Chicago, Detroit en New York het kanaal over kwamen eind jaren tachtig en begin jaren negentig. Eurodance werd later eurotrance - what’s in a name - wat het geluid werd van Zillion. Muziek van Milk Inc., Sylver, Lasgo of Absolom lag op de platenspelers van de club en was te horen op TMF, Topradio, talloze lokale radio’s, fuiven en in danscafé's en werkte zich zo een weg naar het collectieve geheugen. Trance is terug na nooit echt weggeweest te zijn. Pionierende trance djs zoals Sven Väth, of DJ Tiësto zijn al enkele decennia relevant en een nieuwe generatie dj’s zoals Charlotte De Witte en Nina Kraviz pikten als vanzelf legendarische trance nummers van The Age Of Love of Yves Deruyter op. Trance is evenzeer deel gaan uitmaken van onze landelijke muziekcanon als pakweg Stromae. Zombie Nation van Kernkraft 400 is bijvoorbeeld het lijflied van de voetbalsupporters van AA Gent, de Buffalo’s, die dan weer helemaal niets te maken hebben met het merk van de iconische plateauzolen. Of nog: Regie Pixen van het iconisch trance-project Milk Inc. scoort heden ten dage de ene nummer 1-hit na de andere en is niet van onze televisie weg te slaan. Universal Nation van Push staat al jarenlang op één van de jaarlijkse ranglijst ‘The Greatest Switch’ op Studio Brussel. De trance die Zillion groot maakte wordt vandaag luidkeels meegezongen in elk café, op elke fuif of tijdens elke dj-set waar ook ten lande. Het is heerlijk om onze Belgische elektronische muziekgeschiedenis aan bod te zien komen op het witte doek. Deden het Zillion voor: Belgica van Felix Van Groeningen losjes gebaseerd op het verhaal van de Gentse nachtclub Charlatan met een onvolprezen soundtrack van Stephen en David Dewaele. Of The Sound Of Belgium, de uitstekende documentaire van Jozef Devillé die in anderhalf uur een zeer geslaagde poging doet om de hele geschiedenis van onze elektronische muziekcultuur te vertellen. Tot slot is de originele soundtrack van Zillion het vermelden waard. Ietwat opzij geduwd door de bekende trance klassiekers in de film, is de muziek van Goose bandlid Bert Libeert onder zijn alter ego B1980 een heel ander paar mouwen. Zonder de film erbij klinkt diens creatie donker en onheilspellend, geheel in het teken van de immer dreigende ondergang van Zillion en zijn hoofdpersonages. Elk spatje heldendom verbleekt bij de straffe ambient muziek met passende titels als ‘Disoriented’, ‘Breach Of Trust’ en ‘Slowly Deteriorating’. Zo geeft de soundtrack de film uiteindelijk nog de meest opvallende kritische noot mee, samen met de vermelding tijdens de aftiteling dat Frank Verstraeten vandaag wél belastingen betaalt.